พื้นฐานการพัฒนาหลักสูตร
“พัฒนาหลักสูตรด้วยความเข้าใจ
ใช้ทฤษฎีแนวคิดหลักการ หลักการออกแบบและประเมิน
คือ ศักยภาพของนักหลักสูตรและการสอน”
คือ ศักยภาพของนักหลักสูตรและการสอน”
การพัฒนาหลักสูตรมีสิ่งที่จะต้องกระทำเป็นประการแรก
คือการกำหนดความมุ่งหมาย ในการกำหนดความมุ่งหมายจะต้องคำนึงถึงจิตวิทยา ปรัชญา
เศรษฐกิจ การเมือง การปกครอง สังคม
จริยธรรม วัฒนธรรม และเทคโนโลยีซึ่งแวดล้อมตัวผู้เรียน
และข้อมูลเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมและความต้องการของผู้เรียน
ข้อมูลที่ได้จากการพิจารณาปัจจัยดังกล่าวจะได้นำมาใช้เป็นรากฐานในการเลือกเนื้อหาวิชา และประสบการณ์ในการเรียนรู้ที่จะนำเข้ามาบรรจุในหลักสูตร
เพื่อช่วยให้ผู้เรียนได้พัฒนาไปในทิศทางที่ได้กำหนดไว้ในความมุ่งหมาย
หลักสูตรควรได้มาจากการศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานด้านต่าง
ๆ อย่างรอบคอบ
หลักสูตรควรพัฒนาให้สอดคล้องกับสภาพปัญหาและความต้องการของผู้เรียนและสังคม
หลักสูตรควรเกิดจากความร่วมมือของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย (Stakeholder) พื้นฐานในการพัฒนาหลักสูตรโดยทั่วไปประกอบด้วยพื้นฐาน
4 ด้าน ได้แก่ พื้นฐานด้านปรัชญา
พื้นฐานด้านจิตวิทยา พื้นฐานด้านสังคมวิทยา และพื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
โดยในการดำเนินการพัฒนาหลักสูตรจะต้องการความรู้ความเชี่ยวชาญในศาสตร์สาขาต่าง ๆ
ที่เป็นองค์ความรู้ตามโครงสร้างของหลักสูตร
รวมทั้งในบริบทของการจัดการศึกษาของไทยที่จะต้องดำเนินการตามหลักการของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ
พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ.
2545
พื้นฐานด้านปรัชญา
มีความสำคัญต่อการพัฒนาหลักสูตรมาก
เพื่อให้การจัดการศึกษานำพาผู้เรียนไปในทิศทางเดียวกันได้
โดยมีปรัชญาเป็นเครื่องกำหนดแนวทางในการจัดการศึกษา
แนวการจัดหลักสูตรและการสอน ผู้ที่จะพัฒนาหลักสูตร ต้องมีความรู้ความเข้าใจเพื่อนำไปใช้อย่างสอดคล้องและเป็นแนวทางเดียวกันทุกขั้นตอนของการพัฒนาหลักสูตร
กำหนดจุดมุ่งหมายการเลือกและจัดเนื้อหาและกิจกรรม วิธีการนำหลักสูตรไปใช้
และการประเมินหลักสูตร
พื้นฐานด้านจิตวิทยา
การพัฒนาหลักสูตรเป็นงานที่มีขอบเขตกว้างขวางมาก รวมถึงการสร้างหลักสูตรขึ้นมา และการปรับปรุงหลักสูตรที่สร้างขึ้นมาแล้ว ให้มีความเหมาะสมกับความเปลี่ยนแปลงของกาลเวลา
และสังคม
ซึ่งในกระบวนการพัฒนาหลักสูตรนั้นมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องอาศัยหลักจิตวิทยาเข้าช่วย เพราะจิตวิทยาเป็นรากฐานที่สำคัญอย่างหนึ่งในการวางหลักสูตรรากฐานทางจิตวิทยา
ดังกล่าวได้แก่ พัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กนั่นเอง
พื้นฐานด้านสังคมวิทยา
วัฒนธรรมคือ
วิธีแห่งการดำเนินชีวิตของคนในสังคมเป็นเอกลักษณ์โดยเฉพาะของสังคมนั้น
วัฒนธรรม
ประกอบด้วยแนวคิดขนบธรรมเนียมประเพณี รวมทั้งสิ่งประดิษฐ์ที่คนในสังคมสร้างสมขึ้นเป็นสมบัติของสังคมและสืบทอดกันต่อมา
สังคมและวัฒนธรรมไม่สามารถแยกออกจากกันได้
วัฒนธรรมของสังคมจะสะท้อนออกมาในรูปของหลักสูตร
สังคมต้องการให้คนมองสังคมว่ามีวัฒนธรรมอย่างไร ก็จะระบุไว้ในหลักสูตรที่จัดให้แก่สมาชิกในสังคม
การพัฒนาหลักสูตรให้เหมาะสมกับฐานทางเศรษฐกิจ การเตรียมกำลังคน ให้เพียงพอ พอเหมาะ
และสอดคล้องกับความต้องการในแต่ละสาขาวิชาชีพ
แนวโน้มความต้องการทางเศรษฐกิจของสังคมในอนาคตการพัฒนาอาชีพ
การพัฒนาคุณลักษณะของบุคคลในระดับเศรษฐกิจให้สอดคล้องกับ
พื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
พัฒนาทางเทคโนโลยีได้เจริญก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว
และก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงหลายประการเกี่ยวกับการพัฒนาหลักสูตรและการสอน
อุปกรณ์การสอนใหม่ ๆ เครื่องอิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ เช่น โทรทัศน์ เทป วีดีโอเทป
ฯลฯ อีกทั้งวิธีการสอนแบบใหม่ซึ่งอาศัยเครื่องมือเหล่านี้ช่วยเพื่อพัฒนาองค์ความรู้และขอบข่ายความรู้
ศักยภาพของคนในการแสวงหา ใช้ และสร้างองค์ความรู้และนวัตกรรม
การพัฒนาหลักสูตรเป็นงานที่มีขอบเขตกว้างขวาง
ต้องการกำลังคนและกำลังสมองจากกลุ่มคนหลายประเภท
เช่น นักวิชาการ นักวิจัย
นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห์ นักการศึกษา
ฯลฯ
การพัฒนาหลักสูตรที่รอบคอบจำต้องอาศัยข้อมูลต่าง ๆ เหล่านี้ประกอบ
หลักสูตรที่พัฒนาขึ้นมาจึงจะเป็นหลักสูตรที่สามารถตอบสนองความต้องการทางการศึกษา ความต้องการทางสังคม และความต้องการของผู้เรียนได้อย่างเพียงพอ
การพัฒนาหลักสูตรให้ประสบความสำเร็จโดยสร้างความเข้มแข็งให้แก่ผู้เกี่ยวข้องโดยเฉพาะครูผู้สอน
และผู้บริหารสถานศึกษาให้มีความเชี่ยวชาญในการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาโดยความร่วมมือระหว่างสถานศึกษาที่มีบริบทใกล้เคียงกันตามมิติความต้องการจำเป็นของแต่ละสถานศึกษา
มีกิจกรรมร่วมมือกันในการให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกันด้านการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน
การพัฒนาหลักสูตร และกิจกรรมอื่น ๆ ที่ส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน
การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาซึ่งหมายถึงกระบวนการสร้างแผนหรือแนวทางในการจัดมวลประสบการณ์ที่จัดทำโดยบุคคลหรือคณะบุคคลในระดับสถานศึกษาเพื่อใช้พัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้ความสามารถตามมาตรฐานการเรียนรู้
ประกอบด้วย
ส่วนที่เป็นหลักสูตรแกนกลางที่กำหนดจากส่วนกลางที่ปรากฏในหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2544
และส่วนที่เกี่ยวกับสภาพชุมชนและท้องถิ่นซึ่งพัฒนาโดยเขตพื้นที่การศึกษา
และส่วนเพิ่มเติมที่สถานศึกษาพัฒนาขึ้นเพื่อให้สอดคล้องเหมาะสมกับความสนใจ
ความต้องการและความถนัดของผู้เรียนรวมทั้งความเหมาะสมกับสภาพสังคม
กระบวนการใช้หลักสูตรสถานศึกษาและการประเมินผลการใช้หลักสูตรสถานศึกษา
มีปัจจัยที่ส่งผลต่อการพัฒนาหลักสูตร ทั้งหมด 6 ประการ ด้วยกันดังต่อไปนี้
1. ปัจจัยด้านงบประมาณ
การพัฒนาทรัพยากรบุคคลและสังคมแห่งการเรียนรู้
2. ปัจจัยความก้าวหน้าทางวิชาการ วัฒนธรรม
ชุมชนและสังคม
3. ปัจจัยทางการพัฒนาการด้านจิตวิทยาการเรียนรู้
4. ปัจจัยทางยุทธวิธีการจัดการเรียนรู้
5. ปัจจัยด้านภาวะผู้นำทางวิชาการการบริหารจัดการของผู้บริหารและองค์กร
6.
ปฏิสัมพันธ์ของเครือข่าย
ที่มา: รศ.ดร. วารีรัตน์
แก้วอุไร
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น